Từ lâu bia đã trở thành một nét văn hoá ẩm thực tại Việt Nam. “Bia hơi” sánh ngang với phở, với cơm tấm trên bản đồ ẩm thực. Vậy bia xuất hiện ở Việt Nam khi nào? Cùng tìm hiểu về lịch sử bia hơi trong bài viết dưới đây.
1. Nguồn gốc của bia
Trước khi tìm hiểu bia xuất hiện ở Việt Nam khi nào, chúng ta cùng sơ lược qua về lịch sử, nguồn gốc của bia.
Việc ủ, sản xuất bia đã xuất hiện 6.000 năm trước bởi bộ lạc Sumer sinh sống ở vùng Mesopotamia (nay thuộc Iraq). Theo nhiều nghiên cứu, nhà sử gia cho rằng người Sumer đã phát hiện quá trình lên men tạo thành một cách rất tình cờ. Có thể do đồ ăn bị ngấm nước và người ăn phải bị say.
Đến thời kỳ trung cổ, những thức uống lên men đều được định danh là bia. Thời điểm đó, có hai dòng bia phổ biến trên thế giới là Ale và Lager. Nếu như Ale được sản xuất theo phương pháp lên men nổi thì Lager làm theo phương pháp lên men chìm.
Đến thế kỷ thứ 19, con người mới bắt đầu ủ bia bằng men. Nấm men được phát hiện lần đầu vào năm 1800. Cũng trong khoảng thời gian đó, nhà khoa học Louis Pasteur cũng phát hiện ra những công dụng, tác động của nấm men trong thực phẩm.
2. Bia xuất hiện tại Việt Nam khi nào?
Tương tự như bánh mì, bia xuất hiện tại Việt Nam vào khoảng cuối thế kỷ 19.
Vào năm 1890, Alfred Hommel – một người Pháp đã thành lập xưởng bia đầu tiên tại Hà Nội nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu uống bia của lính Pháp.
Vào thời điểm đó, người dân tại Việt Nam chưa thực sự đón nhận loại thức uống lạ lẫm này. Sở dĩ vậy vì hồi đó, họ vẫn còn quen với các loại rượu truyền thống.
Ban đầu, với 30 nhân công sản xuất ra khoảng 150 lít bia/ngày thì chỉ sau khoảng thời gian vận hành, nhà máy bia của ông Hommel đã phát triển đến 300 nhân công và có thể cho ra sản lượng 5 triệu lít bia/năm chỉ sau khoảng vài chục năm.
Theo thời gian, bia trở thành thức uống được ưa chuộng tại Việt Nam. Với độ cồn nhẹ, hương vị thanh mát, bia dần thay thế được các loại rượu gạo truyền thống tại địa phương. Không những thế bia còn có mức giá tốt hơn nên nhiều người Việt cũng dần thay đổi thói quen thưởng thức của mình.
2.1 Lịch sử hình thành bia hơi Hà Nội tại Việt Nam
Năm 1957, nhà máy bia của ông Hommel quyền kiểm soát của nhà nước. Và nhà máy cũng chính thức đổi tên thành nhà máy bia Hà Nội, là tiền đề của Tổng công ty cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (HABECO) ngày nay.
Năm 1960, nhà máy bia Hà Nội cho ra đời sản phẩm bia nổi tiếng, tạo nên một nét văn hoá ẩm thực của người Việt: Bia hơi.
Sản phẩm bia hơi được lòng người sử dụng bởi độ cồn nhẹ – tầm 2-4%. Không những thế, thương vị béo, thơm nhẹ nhàng với hậu vị thanh mát đắng nhẹ lại không phải trải qua giai đoạn thanh trùng lẫn pha trộn chất bảo quản là những đặc điểm mà sản phẩm này ghi điểm với thị trường.
Đấy là còn chưa kể đến giá thành cực kỳ phải chăng khiến bia hơi trở thành một điểm không thể thiếu trên thực đơn của các quán vỉa hè cho đến nhà hàng cao cấp.
2.2 Dòng chảy của bia tại khu vực miền Nam.
Lịch sử hình thành văn hoá thưởng thức bia ở Sài Gòn tương tự ở Hà Nội. Vào năm 1875, ông Victor Larue mở một xưởng bia nhỏ tại Sài Gòn và dần phát triển thành nhà máy lớn chuyên sản xuất bia, nước giải khát sau khoảng 30 năm.
Sau khi thống nhất đất nước, nhà máy đổi tên thành Công ty Bia rượu miền Nam. Sau đó lại đổi tên thành Công ty bia Sài Gòn vào năm 1993, và nay là Tổng Công ty Cổ phần Bia rượu Nước giải khát Sài Gòn (SABECO).
3. Thị trường bia Việt Nam hiện tại
Theo báo cáo của Vietdata, đến năm 2022, mức tiêu thụ bia của Việt Nam vào khoảng 3,8 triệu lít/năm. Con số đó chiếm 2,2% thị trường thế giới.
Việt Nam là quốc gia đứng đầu toàn khu vực ASEAN, đứng thứ ba Châu Á về mức tiêu thụ bia.
Trong quá khứ, 2 công ty bia là Sabeco và Habeco là hai biểu tượng của ngành thực phẩm đồ uống Việt Nam đại diện cho 2 miền tại thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, hiện tại Sabeco đã thuộc về doanh nghiệp Thái Lan. Còn Habeco vẫn là một doanh nghiệp nội địa. Hai thương hiệu từng vang bóng một thời này đã và đang gặp phải nhiều đối thủ cạnh tranh nặng ký từ quốc tế như Heineken, Carlsberg… và đang dần đánh mất dần thị phần của mình.
Theo bức tranh toàn cảnh hiện tại, công ty Sabeco đang tập trung vào phân khúc trung cấp và cao cấp với những sản phẩm có mức giá khá cao. Ngược lại, Habeco đang chiếm lĩnh phân khúc bình dân, vừa tiền.
Kể từ khi được sang tay Thái Lan, Sabeco có nhiều năm liền ghi nhận lợi nhuận kỷ lục lên đến 5.500 tỷ đồng. Trong khi đó, Habeco vẫn đang có mức lợi nhuận rơi vào khoảng vài trăm tỷ.
Hiện tại cũng có nhiều doanh nghiệp bia nội địa mới mở và có những thành tựu đáng kể với những sản phẩm sáng tạo như bia thủ công, bia tươi, bia chất Đức… Có thể kể đến như các dòng bia thủ công Barett, bia hơi TAB100 với chất lượng chuẩn Đức, mức giá vừa phải, công nghệ nấu bia tiên tiến.
Mặc dù Habeco và Sabeco là các công ty bia có cùng thời điểm xuất hiện tại Việt Nam nhưng bức tranh hiện tại cho thấy Habeco có vẻ yếu thế hơn và cả hai đều đang gặp phải những “đối thủ nặng ký” từ nước ngoài và những doanh nghiệp mới nổi trong nước với những sản phẩm mới mẻ, sáng tạo.
